Οι Τέσσερις Εξετάσεις (ΙΙΙ)

4. Ψηλάφηση
Η εξέταση με ψηλάφηση περιλαμβάνει την αίσθηση του σφυγμού και την ψηλάφηση του σώματος.

ΣΦΥΓΜΟΣ
Η αίσθηση του σφυγμού στον καρπό είναι η πιο σημαντική πτυχή της ψηλάφησης. Είναι ένα από τα χαρακτηριστικά ενός ειδικευμένου θεραπευτή, γιατί απαιτεί εκτεταμένη εμπειρία, αλλά και διαισθητική ευαισθησία.
Ο σφυγμός λαμβάνεται με την τοποθέτηση των τριών δακτύλων (δείκτης - μέσος - παράμεσος) μαζί, με τον δείκτη να βρίσκεται πλησιέστερα προς την παλάμη του θεραπευομένου.
Οι θέσεις που αντιστοιχούν στον δείκτη, μέσο και παράμεσο ονομάζονται ‟cun, guan και chi‟, αντίστοιχα. Κάθε θέση παρέχει διαφορετικές διαγνωστικές πληροφορίες.
Επιπλέον, εφαρμόζεται πίεση, διαφορετική κάθε φορά, για τον προσδιορισμό της φύσης του σφυγμού σε τρία επίπεδα -στην επιφάνεια, στην μέση και στο βάθος.
Ο σφυγμός στον καρπό αντικατοπτρίζει την ροή του qi και του αίματος στα κανάλια, η οποία με την σειρά της αντανακλά υγιείς και νοσηρές καταστάσεις στο σώμα.
Από την εξέταση του σφυγμού, ο θεραπευτής μπορεί να καθορίσει την εξωτερική/εσωτερική θέση της νόσου, την κατάσταση του qi, του αίματος και των υγρών, καθώς και την κατάσταση των Zang Fu οργάνων.
Η εξέταση των σφυγμών συνεπάγεται τον συνδυασμό καταστάσεων, που εντοπίστηκαν στον σφυγμό με συγκεκριμένες παθολογίες.
Έχοντας κάποια εμπειρία, ένας ορισμένος τύπος σφυγμού μπορεί να συνδυαστεί άμεσα με ορισμένα χαρακτηριστικά της κατάστασης του θεραπευομένου.

Οι Τέσσερις Εξετάσεις (ΙΙ)

3. Έρευνα
Η εξέταση με έρευνα είναι ευρεία.
Ο θεραπευτής ρωτά σχετικά με την ιστορία της παρούσας νόσου, το ιστορικό παρελθουσών ασθενειών, το φυσικό και το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζει ο θεραπευόμενος, το επάγγελμα και την ιδιοσυγκρασία του.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες παρέχουν χρήσιμα δεδομένα σχετικά με την ευαισθησία του στην ασθένεια, ώστε να γίνονται σημαντικοί για την κατανόηση της παρούσας ασθένειας και τον καθορισμό της θεραπείας.
Επιπλέον, διερευνάται το πώς αντιλαμβάνεται ο θεραπευόμενος τα σωματικά συμπτώματα, όπως πυρετό και αποστροφή στο κρύο, εφίδρωση, ενοχλήσεις στο κεφάλι και το σώμα, όρεξη, δίψα και γεύση στο στόμα, ούρα και κόπρανα, ύπνο, έτσι όπως βιώνονται από τον ίδιο.
Ειδικότερα γυναικολογικά και ανδρολογικά προβλήματα είναι επίσης στο αντικείμενο της έρευνας.

♦Κρύο και ζέστη
Ο πυρετός και η αποστροφή στο κρύο είναι ένα σημαντικό θέμα έρευνας.

• Ο πυρετός με αποστροφή στο κρύο παρατηρείται στο κοινό κρυολόγημα και την γρίπη. Αυτό δείχνει ότι το εξωτερικό του σώματος έχει προσβληθεί από εξωτερικό βλαπτικό.
• Όταν η αποστροφή στο κρύο υποχωρεί και ο πυρετός γίνεται όλο και πιο έντονος, αυτό δείχνει ότι το βλαπτικό έχει εισέλθει στο εσωτερικό του σώματος και μετατρέπεται σε ζέστη.
• ‟Παλιρροϊκός πυρετός‟ είναι συνήθως σημάδι yin κενότητας.
• ‟Δυσφορία - ενόχληση από ζέστη στις πέντε καρδιές‟* είναι επίσης ένα σημάδι yin κενότητας.

Οι Τέσσερις Εξετάσεις (Ι)

Η διάγνωση προϋποθέτει κατ' αρχήν να εντοπισθούν όλα τα σημάδια της ασθένειας και, στην συνέχεια, να αντιστοιχηθούν με γνωστές παθολογίες (δηλαδή, με τα πρότυπα και τις ασθένειες, που εξετάζονται σε ακόλουθες ενότητες).
Στην Κινεζική Ιατρική, τα συμπτώματα της ασθένειας εντοπίζονται μέσω των τεσσάρων εξετάσεων, δηλαδή επιθεωρώντας, ακούγοντας και μυρίζοντας, ρωτώντας και ψηλαφώντας.
Η διάγνωση δεν περιορίζεται σε αντικειμενικά ποσοτικά σημάδια προσδιορισμένα από τον γιατρό, καθώς έτσι οδηγεί σε βιοϊατρική πράξη.
Περισσότερο εξαρτάται από πληροφορίες που συγκεντρώνονται με το ‟γυμνό μάτι‟ κ τις λοιπές αισθήσεις του θεραπευτή, σε συνδυασμό με τις απαντήσεις του θεραπευομένου στις ερωτήσεις του θεραπευτή.
Η Κινεζική Ιατρική δεν στοχεύει κυρίως στην θεραπεία συγκεκριμένων συμπτωμάτων, τα οποία θεωρούνται ως η ‟κορυφή‟ της συνολικής κατάστασης, αλλά περισσότερο στην θεραπεία της υποκείμενης ‟ρίζας‟ της νόσου.
Η διάγνωση είναι μία πολύπλοκη διαδικασία, επειδή ένα μεμονωμένο σύμπτωμα στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν παρέχει επαρκή βάση για αποτελεσματική θεραπεία. Ένα σύμπτωμα μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνον όταν γίνει κατανοητή η αιτία του. Και η αιτία μπορεί να γίνει κατανοητή μόνον όταν όλα τα συμπτώματα συσχετιστούν με προσοχή.
Για παράδειγμα, η δίψα συνήθως οφείλεται σε καταστροφή των υγρών ή σε yin κενότητα. Ωστόσο, δίψα χωρίς αυξημένη πρόσληψη υγρών μπορεί να υποδεικνύει, ότι η παροχή του υγρού στο στόμα εμποδίζεται είτε από στάση του αίματος είτε από φλέγμα - καταρροή.
Για να προσδιοριστεί η ακριβής αιτία, θα πρέπει να αναζητηθούν περισσότερες ενδείξεις. Πολύ συχνά, ενδείξεις παρέχει η όψη, η γλώσσα και ο σφυγμός, καθώς αντικατοπτρίζουν ανεπαίσθητες αλλαγές, που οδηγούν σε βαθύτερες παθολογικές διεργασίες κρυμμένες στο σώμα.

Παθολογικοί μηχανισμοί

Η διαδικασία μέσω της οποίας προκύπτουν και εξελίσσονται οι παθολογικές καταστάσεις αναφέρεται ως ‟παθολογικός μηχανισμός‟.
Αν και οι παθολογικοί μηχανισμοί είναι άπειροι σε αριθμό, όλες οι καταστάσεις μπορούν να εξηγηθούν με όρους δυσαρμονίας μεταξύ του yin και του yang. Αρκετοί μπορούν επίσης να εξηγηθούν επαρκώς με τους όρους μιας πάλης μεταξύ ‟καλού‟ και ‟κακού‟. Πολλοί άλλοι μπορούν τελικά να εξηγηθούν με όρους διαταραχών στα όργανα Zang Fu.

Το ‟Καλό‟ και το ‟Κακό‟: Οι Κινέζοι γιατροί χρησιμοποιούν μία ηθική μεταφορά, για να περιγράψουν τις δυνάμεις, που αλληλεπιδρούν σε παθολογικές διεργασίες. Οι εξωτερικοί παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του σώματος, αποδίδονται αρνητικά ως ‟Κακό‟, ενώ η σωματική δύναμη που αντιστέκεται στην εισβολή τους, ονομάζεται ‟Καλό‟. Επειδή και τα δύο είναι ενεργές δυνάμεις, συχνά αναφέρονται ως ‟βλαπτικό qi‟ και ‟ορθό qi‟.

Δυσαρμονία yin-yang
Σε προηγούμενη ενότητα εξετάστηκε η έννοια της yin-yang δυσαρμονίας. Ανακύπτει, όταν η ανισορροπία μεταξύ yin και yang αναγκάζει το σώμα να γίνει ασυνήθιστα ζεστό ή κρύο.

Αιτίες και Διαδικασίες των Ασθενειών

Αίτια της ασθένειας:
♦Εξωτερικές αιτίες (φυσικές): άνεμος, κρύο, καλοκαιρινή ζέστη-‟κάψα‟, υγρασία, ξηρασία και φωτιά.
♦Εσωτερικές αιτίες (ψυχικές και συναισθηματικές): χαρά, θυμός, άγχος, σκέψη, θλίψη, φόβος και τρόμος.
♦Διάφορες αιτίες: εξωτερικές κακώσεις, διατροφικές ανωμαλίες και υπερβολές δραστηριότητας ή αδράνειας.

Στην Κινεζική Ιατρική η ασθένεια εξηγείται από διάφορα αίτια συμπεριλαμβανομένων φυσικών και ψυχικών παραγόντων, εκτός από τις σωματικές κακώσεις.
Η Κινεζική Ιατρική κάνει διάκριση μεταξύ εξωτερικών και εσωτερικών παθογόνων παραγόντων. Αυτοί ενεργοποιούν αιτιολογικές διεργασίες στο σώμα, που ονομάζονται ‟παθολογικοί μηχανισμοί‟.

Τα Δώδεκα Κύρια Κανάλια - Μεσημβρινοί

Στο σώμα υπάρχουν δώδεκα κύρια κανάλια - μεσημβρινοί, καθένα από τα οποία είναι διπλό, τοποθετημένο συμμετρικά στην δεξιά και στην αριστερή πλευρά του σώματος.
Ενώνονται με τέτοιον τρόπο, ώστε το qi να ρέει μέσα από αυτά σε ένα ατέρμονο κύκλωμα.
Έξι τέτοια κανάλια χαρακτηρίζονται ως yin και έξι ως yang. Τα yin κανάλια συνδέονται με τα Zang όργανα, ενώ τα yang κανάλια με τα Fu όργανα.
Τα yin κανάλια περνούν από τις εσωτερικές επιφάνειες των άκρων του σώματος, ενώ τα yang από τις εξωτερικές όψεις τους.

Τα Δώδεκα Κύρια Κανάλια:
♦Χέρι: Πνεύμονας (Greater Yin - Tài Yin)
♦Χέρι: Παχύ Έντερο (Yang Brightness - Yang Míng)
♦Πόδι: Στομάχι (Yang Brightness - Yang Míng)
♦Πόδι: Σπλήνας (Greater Yin - Tài Yin)
♦Χέρι: Καρδιά (Lesser Yin - Shào Yin)
♦Χέρι: Λεπτό Έντερο (Greater Yang - Tài Yang)
♦Πόδι: Ουροδόχος Κύστη (Greater Yang - Tài Yang)
♦Πόδι: Νεφρά (Lesser Yin - Shào Yin)
♦Χέρι: Περικάρδιο (Reverting Yin - Jué Yin)
♦Χέρι: Τριπλός Θερμαστής (Lesser Yang - Shào Yang)
♦Πόδι: Χοληδόχος Κύστη (Lesser Yang - Shào Yang)
♦Πόδι: Συκώτι (Reverting Yin - Jué Yin)

Το Νεφρό, Shèn

Η Κινεζική Ιατρική, όπως και η Δυτική Ιατρική, αντιλαμβάνεται το νεφρό ως παραγωγό των ούρων. Επιπλέον, του αποδίδει την λειτουργία της αποθήκευσης του essence, της ουσίας, δηλαδή, που συνδέεται με την αναπαραγωγή, την ανάπτυξη και την γήρανση.

Το νεφρό κυβερνά το νερό
Η Κινεζική Ιατρική αντιλαμβάνεται τον ρόλο του νεφρού στον μεταβολισμό του νερού, αντιστοιχώντας τον ρόλο αυτόν σε μία κατσαρόλα με νερό πάνω από μία φωτιά. Το yang qi του νεφρού θερμαίνει τα υγρά, μετατρέποντας το διαυγές τους μέρος σε ατμό προς τα επάνω, ώστε να επανέλθει σε κυκλοφορία και να ξαναχρησιμοποιηθεί. Το θολό, υγρό υπόλειμμα γίνεται ούρα και περνά κάτω, στην ουροδόχο κύστη, για την περιοδική εκκένωση.

Το νεφρό αποθηκεύει το essence
Η Κινεζική Ιατρική αποδίδει στο νεφρό άλλη μία σημαντική λειτουργία, που δεν αναγνωρίζεται από την Δυτική Ιατρική: το νεφρό αποθηκεύει το essence, που είναι σημαντικό όχι μόνο για την αναπαραγωγή, αλλά και για τις διαδικασίες της ανάπτυξης και της γήρανσης.
Στους άνδρες, το essence παίρνει την μορφή του σπέρματος. Μετά την συνεύρεση, τo σπέρμα αναμιγνύεται με το γυναικείο essence (που τώρα γνωρίζουμε, ότι είναι το ωάριο) για να ξεκινήσει η διαδικασία της αναπαραγωγής. Μετά την γέννηση, η σταδιακή ενίσχυση του essence του παιδιού εξηγεί την σταδιακή ανάπτυξή του. Η εξασθένηση του essence, καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει, προκαλεί την σταδιακή αποδυνάμωση του σώματος και την επιδείνωση της υγείας.

Το Ήπαρ, Gān

Η περιγραφή της φυσιολογικής λειτουργίας του ήπατος διαφέρει μεταξύ Κινεζικής και Δυτικής Ιατρικής περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο σπλάγχνο. Αυτό πιθανώς οφείλεται στο ότι η εμφάνιση του ήπατος δείχνει πολύ λίγα σχετικά με την λειτουργία του, καθώς και επειδή το ήπαρ λειτουργεί αθόρυβα και χωρίς κινήσεις. Με λίγα λόγια, παρέχει λίγες μόνο παρατηρήσεις με γυμνό μάτι, ώστε να μπορεί να δικαιολογηθεί αυτή η διαφορά.
Η Κινεζική Ιατρική δεν μπορεί να κατανοήσει το ήπαρ ως ‟χημικό εργοστάσιο‟ του σώματος, όπως κάνει η Δυτική Ιατρική. Ωστόσο, όπως και η Δυτική Ιατρική, αναγνωρίζει μία στενή σχέση μεταξύ του ήπατος και του αίματος.
Σύμφωνα με την προφανή επίδραση της θεωρίας των Πέντε Φάσεων, αποδίδεται επίσης στο ήπαρ μία επεκτατική λειτουργία του qi παρόμοια με την επεκτατική δράση του ξύλου.

Το ήπαρ αποθηκεύει το αίμα
Η λειτουργία αυτή ενδέχεται να προτάθηκε λόγω της φαινομενικά αιματηρής υφής του.
Το ήπαρ θεωρείται ως τόπος συγκέντρωσης του αίματος. Κατά την διάρκεια της φυσικής άσκησης το αίμα κινείται έξω από το ήπαρ, για να παρέχει τροφή σε ιστούς του σώματος. Κατά την διάρκεια της ανάπαυσης ρέει πίσω στο ήπαρ.

Ο Πνεύμονας, Fei

Η κύρια λειτουργία του πνεύμονα είναι η αναπνοή.
Σε αντίθεση με την Δυτική Ιατρική, η Κινεζική Ιατρική αποδίδει στον πνεύμονα και άλλες λειτουργίες, ιδίως σε σχέση με τον μεταβολισμό του νερού.

Ο πνεύμονας κυβερνά το qi
Η διακυβέρνηση του qi είναι η κύρια λειτουργία των πνευμόνων.
Οι γιατροί της πρώιμης Κίνας συνειδητοποίησαν ότι ο πνεύμονας πρέπει συνεχώς να εισπνέει τον αέρα ή το ‟διαυγές qi‟, για να μπορεί να ζήσει το σώμα. Διατύπωσαν ως αρχή ότι το εισπνεόμενο qi, σε συνδυασμό με το essence των τροφών και του νερού, δημιουργεί το qi σε ολόκληρο το σώμα. Δεδομένου ότι η αναπνοή, ως λειτουργία, πραγματοποιείται μέσω της μύτης, θεώρησαν την μύτη ως το ‟άνοιγμα‟ του πνεύμονα. Επισήμαναν επίσης την σύνδεση μεταξύ πνεύμονα και φωνής.
Ο πνεύμονας, όπως και κάθε ένα από τα σπλάχνα και τα ‟έντερα‟, έχει το δικό του qi, το οποίο ενεργοποιεί την δραστηριότητά του. Το πνευμονικό qi κινείται σε δύο κύριες κατευθύνσεις.
Η κίνηση προς τα πάνω και προς τα έξω, ονομάζεται ‟διάχυση‟. Διατηρεί καθαρή την μύτη και τον λαιμό και βοηθά να μεταφερθούν υγρά προς την περιφέρεια του σώματος και να μπορέσουν να αποβληθούν σε μορφή ιδρώτα. Η ρινική συμφόρηση, η βραχνή φωνή και οι ανωμαλίες στην εφίδρωση εξηγούνται με τη μη-διάχυση του πνευμονικού qi.

Ο Σπλήνας, Pí

Η Δυτική Ιατρική διδάσκει ότι ο σπλήνας είναι μέρος του λεμφικού συστήματος, ενώ η Κινεζική θεωρεί ότι είναι ένα όργανο της πέψης.
Όλες οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της λειτουργίας του σπλήνα, στην πραγματικότητα είναι θεραπείες που ενισχύουν την πέψη και την αφομοίωση της τροφής.
Ο σπλήνας κυβερνά την διακίνηση και την μετατροπή του essence των ‟τροφών‟ και του νερού.
Ο σπλήνας είναι σε αμοιβαία σχέση με το στομάχι.
Πρώιμοι μελετητές πρέπει να συνειδητοποιήσαν, ότι οι τροφές περνούν μέσω της πεπτικής οδού, όπου εκχυλίζονται θρεπτικές ουσίες χρήσιμες για το σώμα.
Το Nei Jing μας λέει ότι ‟τα σιτηρά και το νερό‟ περνάνε από το στομάχι, το οποίο ‟τα ωριμάζει και τα αποσυνθέτει‟. Στην συνέχεια συμπεραίνει ότι ο σπλήνας, το μεγάλο όργανο που βρίσκεται στο πλάι του στομάχου, είναι υπεύθυνος για την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών από το σώμα. Ως εκ τούτου, λέγεται ότι ‟ο σπλήνας κυβερνά την κυκλοφορία και την μετατροπή - μεταμόρφωση‟.