Το Δίκτυο του Πνεύμονα: Ματιές από το παρελθόν

Από το: Shen Jin'ao, Επιτομή της Εντιμότατης Ζωής του Δρ. Shen (Shen Shi Zunsheng Shu), 1773:
Ο πνεύμονας είναι ο αφέντης του qi. Πάνω, συνδέεται με τον λαιμό. Πιo κάτω, συνδέεται στα ανοίγματα της καρδιάς και του ήπατος. Είναι υπεύθυνος για την εισπνοή και την εκπνοή και, γενικότερα, την ροή της εισαγωγής και της εξαγωγής.
Βρίσκεται στην κορυφή των άλλων οργάνων, έτσι ώστε να μπορεί να τα κρατά υπό έλεγχο και να ωθεί τα υλικά των αποβλήτων του σώματος προς τα κάτω, σε όλη την διαδρομή μέσα στο παχύ έντερο. Με άλλα λόγια, λαμβάνει διαυγές [clear] qi και εξάγει θολά απορρίμματα. Απορροφά το yin μέσω του taiyang, για να διατηρήσει το σωματικό yang qi [απορροφά το υλικό essence από το συμπαντικό qi για την διατήρηση των λειτουργιών του σώματος] και διοικεί το yang μέσω του taiyin, για να ωθεί τα yin συστατικά του σώματος [προστάζει την καθοδική δύναμη να διώξει εκτός τα απόβλητα]. Σε συνεργασία με το taiyin δίκτυο του σπλήνα στο πόδι, μεταφέρει qi και το παρέχει σε όλα τα άλλα όργανα. Για αυτόν τον λόγο τόσο ο πνεύμονας, όσο και ο σπλήνας ονομάζονται και οι δύο taiyin.
Ο πνεύμονας συνδέεται με το στοιχείο Μέταλλο, την Δύση και το Φθινόπωρο. Το φθινόπωρο, το εποχικό qi τρέπεται σε ψυχρό και διαυγές και όλα τα ζωντανά πλάσματα βασίζονται στην δύναμη τους, για να καταστούν ώριμα και ολοκληρωμένα. Το μέταλλο είναι η μητέρα του νερού. Το πνευμονικό qi, ως εκ τούτου, γενικά κινείται προς τα κάτω. Όταν το υπόλοιπο σώμα μας αναπαύεται, κατεβαίνει στο παλάτι του νεφρού και συνδυάζεται με το νερό, μία διαδικασία που στο Neijing αναφέρεται ως: "η μητέρα κρύβει τον εαυτό της, μέσα στον προσφάτως συλληφθέντα απόγονο".
Μόνον ο νεφρός είναι "γνήσιο ύδωρ", που συνελήφθη στις ουράνιες σφαίρες, όπου επικρατεί κατάσταση ενότητας. Σκόπιμα λοιπόν η μητέρα του νεφρού, ο πνεύμονας, βρίσκεται στην κορυφή του θόλου, που σχηματίζει την κύρια κοιλότητα του σώματος. Σε ένα κοσμικό πλαίσιο θα ήταν, σαν να βρισκόταν στην ανώτερη πηγή του χειμάρρου της ουράνιας ενέργειας, που ρέει προς τα κάτω μέσα από το κεφάλι και τελικά εισέρχεται χαμηλώτερα, στην Πύλη του Δράκοντα [νεφρά], για να συνδυαστεί [με το γνήσιο ύδωρ] και να σχηματίσει τον ωκεανό [του σωματικού qi]. Δεδομένου ότι οι πνευμονικές λειτουργίες μεταφέρουν essence στα άλλα όργανα, η κύρια επενέργειά τους θα μπορούσε να συγκριθεί με την κλιματική διαδικασία ψεκασμού με πρωινή δροσιά, ένα ουράνιο συστατικό, το οποίο μοιράζεται απλόχερα κάθε πρωί, για να θρέψει όλα τα ζωντανά πλάσματα [κάτω] στην γη.
Τυπικά, ο πνεύμονας είναι ευαίσθητος στην ξηρασία, όπως και στο κρύο και την ζέστη. Αυτό σημαίνει, ότι η πνευμονική λειτουργία που λιπαίνει τα άλλα όργανα με essence, έχει την τάση να αποκλίνει από την ομαλή λειτουργία, παρέχοντας είτε λιγότερη, είτε πάρα πολύ λίπανση. Ως επίσης, εάν εισβάλει βλαπτικό qi, δεν θα είναι σε θέση, να αναλάβει τον ρόλο του διοικητή μεταξύ των δικτύων των οργάνων και θα παράγει ασθένειες ξηρής ή ζεστής ή κρύας φύσης. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο όλα τα αρχαία βιβλία αναφέρονται στον πνεύμονα ως "το ευαίσθητο όργανο".


Από το: Ye Tianshi, Εγχειρίδιο Ιστοριών Κλινικών Υποθέσεων (Linzheng Zhinan Yian), 1746:
Ο πνεύμονας είναι η κύρια αντλία πίσω από την δράση της εισπνοής και της εκπνοής. Βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του σώματος και έτσι είναι σε θέση να λάβει το διαυγές qi, που ανεβαίνει από τα άλλα δίκτυα οργάνων. Η φύση του είναι να είναι διαυγής και ψηλά και η λειτουργική του ιδιότητα είναι να επεκτείνεται προς τα κάτω -είναι υπεύθυνος για όλες τις καθοδικές κινήσεις μέσα στο σώμα. Επίσης, ο πνεύμονας είναι γνωστός ως το ευαίσθητο όργανο, το οποίο είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στην επίδραση του βλαπτικού qi. Ως εκ τούτου, κάθε μία από τις έξι επιρροές* [liuyin] μπορεί εύκολα, να προκαλέσει κατάσταση ανισορροπίας στον πνεύμονα. Ο πνεύμονας έχει έμφυτη αποστροφή στο κρύο, στην ζέστη, στην ξηρασία, στην υγρασία και πάνω από όλα, στην φωτιά και τον άνεμο. Με την παρουσία τέτοιου είδους ολέθριων επιρροών ο πνεύμονας χάνει εύκολα την καθαρή και ευκρινή ισορροπία του. Αναστέλλονται οι λειτουργίες καθόδου και διοίκησης, με αποτέλεσμα η κανονική, ελεύθερη ροή του qi να παρεμποδίζεται και να λιμνάζει.

Από το: Yu Chang, Οι Κανονισμοί της Ιατρικής (Yimen Falü), 1658:
Όλο το σωματικό qi έχει την φυσική του προέλευση στον πνεύμονα. Εάν το qi του πνεύμονα είναι διαυγές και άμεσο, τότε δεν υπάρχει κανένα είδος qi στο σώμα, που δεν θα υπακούει και δεν θα ρέει ομαλά. Ωστόσο, εάν το πνευμονικό qi παρεμποδίζεται και γίνεται θολό, τότε η δυναμική του qi ολοκλήρου του σώματος θα αρχίσει να κινείται ενάντια στην φυσική ροή του και θα αρχίσει να κινείται προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω.

Από το: Yang Jizhou, Μεγάλη Επιτομή Βελονισμού και Μοξοθεραπείας (Zhenjiu Dacheng), περίπου 1590. Η παράγραφος αυτή εμφανίζεται στο κεφάλαιο για το κανάλι του πνεύμονα και σημειώνεται ως απόσπασμα από μία παλαιότερη Ταοϊστική πηγή: Ο Αυθεντικός Κλασικός Οδηγός της Αναπνοής (Daoyin Benjing):
Ο πνεύμονας είναι το καπάκι στο δίκτυο των πέντε οργάνων. Παράγει την φωνή και παρέχει την κατάλληλη ενυδάτωση στο δέρμα. Από την στιγμή που υπάρχουν είτε εσωτερική βλάβη, που οφείλεται στα επτά επιβλαβή συναισθήματα**, είτε εξωτερική ζημία λόγω των έξι κλιματικών επιδράσεων*, η ρυθμική διαδικασία εισπνοής και εκπνοής, καθώς και η γενική ροή του qi στο εσωτερικό και το εξωτερικό του σώματος διαταράσσονται. Τότε το μέταλλο του πνεύμονα χάνει την ευκρινή του ποιότητα. Εάν θέλουμε να αποκαταστήσουμε την καθαρότητα του μετάλλου, θα πρέπει πρώτα να πασχίσουμε, να ρυθμίσουμε την αναπνοή. Όταν ρυθμιστεί η αναπνοή, δεν θα συμβεί ακατάσταστη κίνηση και η φωτιά στην καρδιά θα ηρεμήσει από μόνη της. Η διαδικασία έχει ως εξής: πρώτον, πρέπει να επικεντρωθούμε στο dantian, αυτό θα ηρεμήσει την καρδιά. Στην συνέχεια, θα πρέπει να χαλαρώσουμε και να διευρύνουμε το κέντρο του κορμού μας. Τέλος, θα πρέπει να συλλάβουμε νοερά, πώς το qi έρχεται και φεύγει ελεύθερα μέσα από κάθε πόρο του σώματός μας. Σύντομα, δεν θα υπάρχει κανένα εμπόδιο και εάν έχουμε επικεντρωθεί με αρκετή επιμέλεια, η αναπνοή μας θα γίνει πολύ λεπτή και διακριτική. Αυτό, στην συνέχεια, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ορθή αναπνοή [όπως αυτή που επιτεύχθηκε κατά την διάρκεια του διαλογισμού]. Η αναπνοή, ως εκ τούτου, έχει την προέλευσή της από την καρδιά. Όταν η καρδιά είναι σε γαλήνη, το qi είναι σε κατάσταση αρμονίας και μπορεί να επιστρέψει στην ρίζα του, στο κάτω μέρος της κοιλιάς, με κάθε ανάσα που παίρνουμε. Με τον τρόπο αυτόν, ο πνεύμονας και η αναπνοή του μπορούν πράγματι να εκπληρώσουν τον ρόλο, που τους έχει ανατεθεί ως μητέρα του [κάτω] dantian.

Από το: Κρυφό Τάο: Συλλογή (Daozang). Η Δυναστεία Ming συνέλεξε απόκρυφα Ταοϊστικά κείμενα (περίπου 1600), μερικά από τα οποία χρονολογούνται από το 600 πΧ:
Οι διαταραχές του πνευμονικού qi εκδηλώνονται ως βήχας. Η έκκριση [ye] που σχετίζεται με τον πνεύμονα, είναι η ρινική καταρροή. Το πνευμονικό qi συνδέεται πάνω με τον εγκέφαλο και κάτω με τον σπλήνα. Σε γενικές γραμμές, όλοι οι τύποι του σωματικού qi κυβερνώνται από τον πνεύμονα. Η παραίτηση για πολύν καιρό βλάπτει τους πνεύμονες. Ο πνεύμονας είναι η πηγή της εισπνοής και της εκπνοής. Είναι ο επικεφαλής αξιωματικός του qi. Εάν βλαπτικό νεφρικό qi εισέλθει στον πνεύμονα, θα υπάρξει ποσότητα ρινικής καταρροής.
Το παχύ έντερο είναι το έντερο, που σχετίζεται με τον πνεύμονα. Εάν και τα δύο είναι σε αρμονία, τα μαλλιά του σώματος και της κεφαλής θα είναι λαμπερά. Εάν η τρίχα γίνεται ξηρή και πέφτει, ο πνεύμονας είναι εξουθενωμένος.

Στο: Κλασικό της Κεντρικής Ένωσης*** (Huangting Jing), αναφέρεται:
Το παλάτι του πνεύμονα μπορεί να συγκριθεί με ένα καπάκι. Στο εσώτερο κατοικούν τα επτά παλικάρια, που είναι επιφορτισμένα με την ρύθμιση του qi. Στον έξω κόσμο αυτό αντιστοιχεί στο όρος Song [το ψηλότερο από τα Πέντε Ιερά Βουνά της Κίνας]. Η μύτη είναι η επιφανειακή του τοποθεσία. "Sang" είναι ο ήχος του, αψιά [pungent] είναι η γεύση του, στυφή [tart] είναι η οσμή του. Εάν βλαπτικό καρδιακό qi εισέλθει στον πνεύμονα, το άτομο θα βιώσει μία αποστροφή για στυφές μυρωδιές, οσμές αποσύνθεσης [putrid]. Ο χαρακτήρας του είναι η ορθότητα, η διάθεσή του είναι ο θυμός και το υγρό του [jin] είναι το σάλιο. Εάν ένα άτομο πάσχει από φυματίωση του πνεύμονα, θα έχει πολλά σάλια. Κατά την διάρκεια των τριών μηνών του φθινοπώρου ο Βασιλεύς Μέταλλο εκτελεί την αγγαρεία της λήξης και τα πάντα μαραίνονται. Ο συνετός άνθρωπος, που θέλει να βάλει τα po πνεύματά του να αναπαυθούν και έτσι να περισώσει το υλικό του σώμα, πρέπει να περιορίσει την σπορά του [να αποφεύγει την εκσπερμάτωση], να διατρέφει την ύπαρξη, να είναι φιλεύσπλαχνος και να μην είναι πληθωρικός στην έκφρασή του.
Ο πνεύμονας κάνει ζεύγος με το παχύ έντερο. Στην επιφάνεια του σώματος αποκτά μορφή στην μύτη. Εάν υφίσταται πνευμονικός άνεμος, στην μύτη θα υπάρχει συμφόρηση. Εάν το πρόσωπο φαίνεται μαραμένο, ο πνεύμονας είναι ξηρός. Εάν η μύτη έχει φαγούρα, υπάρχει ένα σκουλήκι στον πνεύμονα. Εάν ένα άτομο είναι πανικόβλητο και συνεχώς φοβισμένο, τα πνεύματα po έχουν εγκαταλείψει τον πνεύμονα. Εάν εμφανίζονται λευκές και μαύρες κηλίδες σε όλο το σώμα, ο πνεύμονας είναι εξασθενημένος. Εάν κάποιος έχει ισχυρή φωνή, ο πνεύμονας είναι σθεναρός. Εάν κάποιος δεν μπορεί να αντέξει την έκθεση στο κρύο, ο πνεύμονας είναι ταλαιπωρημένος. Εάν κάποιος λαχταρά πικάντικο φαγητό, ο πνεύμονας έχει ανεπάρκεια. Εάν κάποιος ταλαιπωρείται από δυσκοιλιότητα, ο πνεύμονας παρεμποδίζεται. Εάν κάποιος έχει ένα γυαλιστερό λευκό χρώμα προσώπου, οι πνεύμονες είναι υγιείς.
Εάν ο πνεύμονας νοσεί, θα υπάρχει συχνός βήχας, συμπτώματα ανοδικής κίνησης του qi, φουσκωμένο πρόσωπο, υπερβολική επιθυμία να ξαπλώνει, κηλίδες στο πρόσωπο, κιτρινόλευκο χρώμα προσώπου, κρύο στην μύτη, πονοκέφαλος, πόνος και διάταση στο στήθος και την πλάτη, ανήσυχα άκρα, κνησμός στο δέρμα, απόφραξη στο λαιμό, ανήσυχα όνειρα με όμορφες κυρίες ντυμένες στα μεταξωτά με φανταχτερά κοσμήματα -τον εαυτό του φορώντας πανοπλία -ή πιτσιλωτά λάβαρα και αγέρωχους ήρωες. Μπορούμε να εξαλείψουμε αυτές τις καταστάσεις εργαζόμενοι με την μάντρα "ssssssssssssssssssss" και χτυπώντας τα δόντια μας στην ανατολή εννέα φορές: πρώτα, τραβώντας φρέσκο αέρα από τα ρουθούνια, μετά απαλά "sssssssssss" τριάντα έξι φορές για την αποβολή της θερμότητας του πνεύμονα και όλων των άλλων επιβλαβών qi, που μπορεί να κατοικούν εκεί.


Πηγή:
Heiner Fruehauf, Τα Δίκτυα των Πέντε Οργάνων της Κινεζικής Ιατρικής


* Γνωστές και ως έξι κλιματικές υπερβολές: κρύο, ζέστη, καλοκαιρινή κάψα, υγρασία, ξηρασία, άνεμος.

** Χαρά, θυμός, ανησυχία, σκέψη, θλίψη, φόβος, τρόμος.

*** Επί λέξη απόδοση του Central Juncture Classic. Αναφέρεται κ ως "Scripture of the Yellow Court", "The Yellow Court Classic"