Όπως και στην βιοϊατρική, η Κινεζική Ιατρική αντιλαμβάνεται ως ‟ασθένεια‟ μια συγκεκριμένη πάθηση (λχ, ιλαρά, παρωτίτιδα, χολέρα, ίκτερος). Ωστόσο, επειδή η Κινεζική Ιατρική εστιάζει την προσοχή όχι μόνο στην νόσο, αλλά και στην γενικότερη κατάσταση του θεραπευομένου -σε σχέση με την νόσο, καθώς και στην δυναμική του yin-yang, χρησιμοποιεί επίσης την έννοια των ‟προτύπων‟, που ονομάζονται και ‟σύνδρομα‟.
Τα πρότυπα καταγράφουν το σύνολο της κατάστασης του ατόμου ανά πάσα στιγμή. Ο προσδιορισμός του προτύπου είναι το κλειδί για την επιλογή μιας αποτελεσματικής θεραπείας προσαρμοσμένης στις ακριβείς ανάγκες του ατόμου.
Τα πρότυπα είναι παθολογικές καταστάσεις του σώματος, που περιγράφονται από το είδος του βλαπτικού στοιχείου, την yin-yang ανισορροπία και την θέση της νόσου, λχ, ‟εξωτερική θερμότητα‟, ‟εσωτερικό κρύο‟, ‟άνεμος-κρύο που περιορίζει το εξωτερικό‟, ‟εισβολή ηπατικού qi στο στομάχι‟, ‟μη διαχεόμενο πνευμονικό qi‟, ‟στερεοποιημένο κρύο στα αγγεία‟*, ‟ατελής αλληλεπίδραση της καρδιάς και των νεφρών‟, ‟yin‟ ή/και ‟yang κενότητα‟.
Ασθένειες (όπως ιλαρά ή χολέρα) μπορούν επίσης να αναλυθούν με τους όρους των προτύπων. Κάθε νόσος χαρακτηρίζεται από διάφορα σημάδια σε διαφορετικά στάδια.
Εξάλλου, κάθε συγκεκριμένο στάδιο μιας νόσου μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικά άτομα.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ένα πρότυπο δεν αντικατοπτρίζει μόνο τις επιπτώσεις των βλαπτικών στοιχείων στο σώμα, αλλά και την κατάσταση του ‟ορθού qi‟, η οποία είναι διαφορετική στον καθένα. Ως εκ τούτου, οι ασθένειες εκδηλώνονται μέσω διαφόρων προτύπων. Ωστόσο, ακόμη και όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη ασθένεια, ένα πρότυπο είναι πάντα αναγνωρίσιμο.
‟Η αναγνώριση του προτύπου ως βάση για τον καθορισμό της θεραπείας‟ αποτελεί μια βασική έννοια της Κινεζικής Ιατρικής και μία από τις χαρακτηριστικές της λειτουργίες. Στην εποχή μας έχει υποβληθεί σε σημαντική συστηματοποίηση.
Κατά την διαδικασία της αναγνώρισης προτύπων ο θεραπευτής διαπιστώνει για πρώτη φορά τα γενικά χαρακτηριστικά της ασθένειας, σύμφωνα με μια διαδικασία αντιδιαστολής, που χαρακτηρίζεται ως ‟Οκτώ Αρχές Προσδιορισμού Προτύπου‟. Στην συνέχεια επικεντρώνεται σε πιο ειδικές πτυχές της κατάστασης, που διακρίνονται ανάλογα με ‟τον προσδιορισμό προτύπου του qi, του αίματος και των υγρών‟, ‟τον προσδιορισμό προτύπου zang fu‟ και ‟τον προσδιορισμό προτύπου εξωτερικής μολυσματικής νόσου‟.
Οι Οκτώ Αρχές Προσδιορισμού Προτύπου
Είναι η πιο γενική από τις διαδικασίες αναγνώρισης προτύπου.
Οι οκτώ αρχές είναι: εξωτερικό - εσωτερικό, κρύο - ζέστη, κενότητα - κορεσμός και yin - yang.
Ο θεραπευτής καθορίζει πρώτα εάν η ασθένεια είναι στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό, εάν η φύση της είναι κρύο ή ζέστη και στην συνέχεια, εάν η κατάσταση προκύπτει από κενότητα ή κορεσμό.
Τέλος, ο θεραπευτής καθορίζει εάν συνολικά η κατάσταση είναι ένα yin ή ένα yang πρότυπο.
♦Το εξωτερικό και το εσωτερικό αναφέρονται σε μέρη του σώματος.
Το πιο σημαντικό είναι να προσδιοριστεί εάν η κατάσταση του θεραπευομένου ανήκει σε ένα εξωτερικό ή εσωτερικό πρότυπο, γιατί μόνον κατά το αρχικό τους στάδιο εξωτερικές μολυσματικές νόσοι (εμπύρετες ασθένειες) εκδηλώνονται ως εξωτερικά πρότυπα.
Με απλά λόγια, τα εξωτερικά πρότυπα χαρακτηρίζονται από αποστροφή στο κρύο με πυρετό.
Τα εσωτερικά πρότυπα μπορούν να εκδηλωθούν με πολλά σημεία, συμπεριλαμβανομένων την αποστροφή στο κρύο και τον πυρετό, αλλά σχεδόν ποτέ αυτά τα δύο συμπτώματα δεν εμφανίζονται μαζί.
♦Κρύο και ζέστη μπορούν να εκδηλωθούν με αποστροφή στο κρύο και πυρετό, αντίστοιχα, αλλά στην πράξη η κατάσταση των υγρών είναι συχνά ο κύριος δείκτης.
Το κρύο χαρακτηρίζεται από άφθονα άχρωμα ούρα και ρινική βλέννα.
Η ζέστη χαρακτηρίζεται από λιγοστή κίτρινη ρινική βλέννα, ξηρό λαιμό και στόμα, λιγοστά κοκκινωπά ούρα, κόκκινη επιδερμίδα προσώπου και κόκκινη γλώσσα.
♦Η κενότητα και ο κορεσμός αντανακλούν την σχετική κατάσταση του ‟ορθού qi‟ και του ‟βλαπτικού qi‟.
Ένα πρότυπο κενότητας χαρακτηρίζεται κυρίως από την αδυναμία του σώματος.
Ένα πρότυπο κορεσμού είναι μια κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από την ισχυρή αντίσταση του ‟ορθού qi‟ του σώματος σε ένα βλαπτικό στοιχείο, που στο πλαίσιο των εξωτερικών μολύνσεων εκδηλώνεται συνήθως με πυρετό.
Ο εντοπισμός κενότητας ή κορεσμού είναι σημαντικός στην περίπτωση ζέστης ή κρύου, γιατί και τα δύο πρότυπα κενότητας και κορεσμού μπορεί να περιλαμβάνουν σημάδια ζέστης ή κρύου.
♦Yin και Yang είναι οι γενικές ταξινομητές όλων των άλλων μοντέλων. Στο εσωτερικό κρύο και πρότυπα κενότητας είναι yin, ενώ στο εξωτερικό ζέστη και πρότυπα κορεσμού είναι yang.
Οι συνθήκες αργής ανάπτυξης γενικά ταξινομούνται ως yin, ενώ οι συνθήκες που χαρακτηρίζονται από οξεία έναρξη και ταχεία εξέλιξη είναι συνήθως yang στην φύση τους.
Όταν οι οκτώ αρχές αναγνώρισης προτύπου έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία, η εστίαση του θεραπευτή περιορίζεται και γίνεται πιο συγκεκριμένη.
Εάν κάποιος υποφέρει ή έχει υποφέρει πρόσφατα από ένα εξωτερικό πρότυπο, που έχει σχέση με την παρούσα κατάσταση, το επόμενο βήμα είναι ο προσδιορισμός προτύπου εξωτερικής μολυσματικής νόσου.
Εάν η κατάσταση δεν έχει σχέση με ένα πρόσφατο εξωτερικό πρότυπο, τότε το επόμενο βήμα είναι ταυτοποίηση προτύπου είτε qi, αίματος και υγρών, είτε zang και fu.
Πηγή:
Nigel Wiseman, Εισαγωγή στην Κινεζική Ιατρική
*Το κρύο προκαλεί σύσπαση και σύσφιξη. Εάν το κρύο στερεοποιηθεί στα κανάλια και στο δίκτυο των αγγείων των δακτύλων και τα φράζει, το qi και το αίμα δεν θα ρέουν ελεύθερα, οδηγώντας έτσι σε τοπική στάση του αίματος. Ως εκ τούτου, θα υπάρξει κυάνωση των δακτύλων.
Τα πρότυπα καταγράφουν το σύνολο της κατάστασης του ατόμου ανά πάσα στιγμή. Ο προσδιορισμός του προτύπου είναι το κλειδί για την επιλογή μιας αποτελεσματικής θεραπείας προσαρμοσμένης στις ακριβείς ανάγκες του ατόμου.
Τα πρότυπα είναι παθολογικές καταστάσεις του σώματος, που περιγράφονται από το είδος του βλαπτικού στοιχείου, την yin-yang ανισορροπία και την θέση της νόσου, λχ, ‟εξωτερική θερμότητα‟, ‟εσωτερικό κρύο‟, ‟άνεμος-κρύο που περιορίζει το εξωτερικό‟, ‟εισβολή ηπατικού qi στο στομάχι‟, ‟μη διαχεόμενο πνευμονικό qi‟, ‟στερεοποιημένο κρύο στα αγγεία‟*, ‟ατελής αλληλεπίδραση της καρδιάς και των νεφρών‟, ‟yin‟ ή/και ‟yang κενότητα‟.
Ασθένειες (όπως ιλαρά ή χολέρα) μπορούν επίσης να αναλυθούν με τους όρους των προτύπων. Κάθε νόσος χαρακτηρίζεται από διάφορα σημάδια σε διαφορετικά στάδια.
Εξάλλου, κάθε συγκεκριμένο στάδιο μιας νόσου μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικά άτομα.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ένα πρότυπο δεν αντικατοπτρίζει μόνο τις επιπτώσεις των βλαπτικών στοιχείων στο σώμα, αλλά και την κατάσταση του ‟ορθού qi‟, η οποία είναι διαφορετική στον καθένα. Ως εκ τούτου, οι ασθένειες εκδηλώνονται μέσω διαφόρων προτύπων. Ωστόσο, ακόμη και όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη ασθένεια, ένα πρότυπο είναι πάντα αναγνωρίσιμο.
‟Η αναγνώριση του προτύπου ως βάση για τον καθορισμό της θεραπείας‟ αποτελεί μια βασική έννοια της Κινεζικής Ιατρικής και μία από τις χαρακτηριστικές της λειτουργίες. Στην εποχή μας έχει υποβληθεί σε σημαντική συστηματοποίηση.
Κατά την διαδικασία της αναγνώρισης προτύπων ο θεραπευτής διαπιστώνει για πρώτη φορά τα γενικά χαρακτηριστικά της ασθένειας, σύμφωνα με μια διαδικασία αντιδιαστολής, που χαρακτηρίζεται ως ‟Οκτώ Αρχές Προσδιορισμού Προτύπου‟. Στην συνέχεια επικεντρώνεται σε πιο ειδικές πτυχές της κατάστασης, που διακρίνονται ανάλογα με ‟τον προσδιορισμό προτύπου του qi, του αίματος και των υγρών‟, ‟τον προσδιορισμό προτύπου zang fu‟ και ‟τον προσδιορισμό προτύπου εξωτερικής μολυσματικής νόσου‟.
Οι Οκτώ Αρχές Προσδιορισμού Προτύπου
Είναι η πιο γενική από τις διαδικασίες αναγνώρισης προτύπου.
Οι οκτώ αρχές είναι: εξωτερικό - εσωτερικό, κρύο - ζέστη, κενότητα - κορεσμός και yin - yang.
Ο θεραπευτής καθορίζει πρώτα εάν η ασθένεια είναι στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό, εάν η φύση της είναι κρύο ή ζέστη και στην συνέχεια, εάν η κατάσταση προκύπτει από κενότητα ή κορεσμό.
Τέλος, ο θεραπευτής καθορίζει εάν συνολικά η κατάσταση είναι ένα yin ή ένα yang πρότυπο.
♦Το εξωτερικό και το εσωτερικό αναφέρονται σε μέρη του σώματος.
Το πιο σημαντικό είναι να προσδιοριστεί εάν η κατάσταση του θεραπευομένου ανήκει σε ένα εξωτερικό ή εσωτερικό πρότυπο, γιατί μόνον κατά το αρχικό τους στάδιο εξωτερικές μολυσματικές νόσοι (εμπύρετες ασθένειες) εκδηλώνονται ως εξωτερικά πρότυπα.
Με απλά λόγια, τα εξωτερικά πρότυπα χαρακτηρίζονται από αποστροφή στο κρύο με πυρετό.
Τα εσωτερικά πρότυπα μπορούν να εκδηλωθούν με πολλά σημεία, συμπεριλαμβανομένων την αποστροφή στο κρύο και τον πυρετό, αλλά σχεδόν ποτέ αυτά τα δύο συμπτώματα δεν εμφανίζονται μαζί.
♦Κρύο και ζέστη μπορούν να εκδηλωθούν με αποστροφή στο κρύο και πυρετό, αντίστοιχα, αλλά στην πράξη η κατάσταση των υγρών είναι συχνά ο κύριος δείκτης.
Το κρύο χαρακτηρίζεται από άφθονα άχρωμα ούρα και ρινική βλέννα.
Η ζέστη χαρακτηρίζεται από λιγοστή κίτρινη ρινική βλέννα, ξηρό λαιμό και στόμα, λιγοστά κοκκινωπά ούρα, κόκκινη επιδερμίδα προσώπου και κόκκινη γλώσσα.
♦Η κενότητα και ο κορεσμός αντανακλούν την σχετική κατάσταση του ‟ορθού qi‟ και του ‟βλαπτικού qi‟.
Ένα πρότυπο κενότητας χαρακτηρίζεται κυρίως από την αδυναμία του σώματος.
Ένα πρότυπο κορεσμού είναι μια κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από την ισχυρή αντίσταση του ‟ορθού qi‟ του σώματος σε ένα βλαπτικό στοιχείο, που στο πλαίσιο των εξωτερικών μολύνσεων εκδηλώνεται συνήθως με πυρετό.
Ο εντοπισμός κενότητας ή κορεσμού είναι σημαντικός στην περίπτωση ζέστης ή κρύου, γιατί και τα δύο πρότυπα κενότητας και κορεσμού μπορεί να περιλαμβάνουν σημάδια ζέστης ή κρύου.
♦Yin και Yang είναι οι γενικές ταξινομητές όλων των άλλων μοντέλων. Στο εσωτερικό κρύο και πρότυπα κενότητας είναι yin, ενώ στο εξωτερικό ζέστη και πρότυπα κορεσμού είναι yang.
Οι συνθήκες αργής ανάπτυξης γενικά ταξινομούνται ως yin, ενώ οι συνθήκες που χαρακτηρίζονται από οξεία έναρξη και ταχεία εξέλιξη είναι συνήθως yang στην φύση τους.
Όταν οι οκτώ αρχές αναγνώρισης προτύπου έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία, η εστίαση του θεραπευτή περιορίζεται και γίνεται πιο συγκεκριμένη.
Εάν κάποιος υποφέρει ή έχει υποφέρει πρόσφατα από ένα εξωτερικό πρότυπο, που έχει σχέση με την παρούσα κατάσταση, το επόμενο βήμα είναι ο προσδιορισμός προτύπου εξωτερικής μολυσματικής νόσου.
Εάν η κατάσταση δεν έχει σχέση με ένα πρόσφατο εξωτερικό πρότυπο, τότε το επόμενο βήμα είναι ταυτοποίηση προτύπου είτε qi, αίματος και υγρών, είτε zang και fu.
Πηγή:
Nigel Wiseman, Εισαγωγή στην Κινεζική Ιατρική
*Το κρύο προκαλεί σύσπαση και σύσφιξη. Εάν το κρύο στερεοποιηθεί στα κανάλια και στο δίκτυο των αγγείων των δακτύλων και τα φράζει, το qi και το αίμα δεν θα ρέουν ελεύθερα, οδηγώντας έτσι σε τοπική στάση του αίματος. Ως εκ τούτου, θα υπάρξει κυάνωση των δακτύλων.
