Ο προσδιορισμός προτύπων των Zang Fu οργάνων είναι ιδιαίτερα περίπλοκος και, ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να συνοψιστεί σε αυτήν την σύντομη εισαγωγή. Εδώ απλώς περιγράφονται τα γενικά χαρακτηριστικά αυτού του τύπου προτύπων και ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά παθολογικών καταστάσεων των zang οργάνων.
♦ Το κάθε zang όργανο έχει συγκεκριμένα (αν και όχι απαραίτητα μοναδικά) παθολογικά συμπτώματα, τα οποία σχετίζονται με την κατάρρευση των λειτουργιών του.
♦ H νοσηρότητα των zang οργάνων εκδηλώνεται επίσης με ενδείξεις, σχετικές με τα μέρη του σώματος που κυβερνούν.
Για παράδειγμα, ο σπλήνας διέπει την σάρκα, συνεπώς η απίσχνανση είναι ένα σημάδι νόσου του σπλήνα. Το ήπαρ ανοίγει στα μάτια και κυβερνά τους ‟τένοντες‟, έτσι προβλήματα όρασης και σπασμοί είναι σημάδια ηπατικής νόσου.
♦ Κάθε zang όργανο μπορεί να υποφέρει από πρότυπα κενότητας και κορεσμού. Μία εξαίρεση σε αυτό είναι ο νεφρός, ο οποίος σύμφωνα με τα σύγχρονα εγχειρίδια επηρεάζεται μόνον από πρότυπα κενότητας.
♦ Κάθε zang όργανο έχει το δικό του qi. Η κενότητα qi ενός συγκεκριμένου οργάνου χαρακτηρίζεται από γενικά σημάδια κενότητας qi (λχ, κούραση και έλλειψη δύναμης), μαζί με τα τυπικά συμπτώματα της δυσαρμονίας αυτού του οργάνου.
♦ Η καρδιά και το συκώτι έχουν τα δικά τους πρότυπα κενότητας αίματος (κενότητα του καρδιακού αίματος και κενότητα του ηπατικού αίματος). Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πρότυπα γενικής κενότητας του αίματος, στα οποία η καρδιά ή το ήπαρ επηρεάζονται ειδικά.
♦ Τα zang όργανα έχουν yin και yang πτυχές, αν και το πνευμονικό yang σπάνια εξετάζεται στα σύγχρονα εγχειρίδια.
Κενότητα yin ή yang ενός συγκεκριμένου οργάνου σημαίνει γενική κενότητα yin ή yang με τα ειδικότερα συμπτώματα δυσαρμονίας του οργάνου. Τα πρότυπα κενότητας yin και κενότητας yang κάθε οργάνου χαρακτηρίζονται από σημάδια ζέστης και κρύου αντίστοιχα.
♦ Ασθένεια των zang οργάνων προκαλείται κυρίως από εσωτερικά (ψυχικά και συναισθηματικά) ή διάφορα άλλα αίτια.
Εξωτερικά (φυσικά) αίτια πιο συχνά επηρεάζουν τους πνεύμονες, αλλά μερικές φορές και τον σπλήνα (υγρασία).
Πρότυπα των ασθενειών της καρδιάς
Περιλαμβάνουν πρότυπα κενότητας και κορεσμού.
Πρότυπα κενότητας ως επί το πλείστον προκαλούνται από βλάβη στο ‟ορθό qi‟ μέσα από μία χρόνια ασθένεια, οργανικές ανεπάρκειες ή υπερβολική απασχόληση του νου. Περιλαμβάνουν κενότητα του καρδιακού qi, κενότητα του καρδιακού yang, κενότητα του αίματος της καρδιάς και κενότητα του καρδιακού yin.
Πρότυπα κορεσμού αφορούν ως επί το πλείστον σε φλέγμα, φωτιά, κρύο ή στάσιμο αίμα.
Τα κύρια συμπτώματα της καρδιακής νόσου είναι αίσθημα παλμών της καρδιάς, καρδιακή ενόχληση (αίσθημα ανησυχίας επικεντρωμένο στο στήθος), καρδιακό πόνο, αϋπνία και περίσσια ονείρων, αμνησία, θολό πνεύμα (μερική ή ολική απώλεια της συνείδησης), παραλήρημα και έλκη στη γλώσσα.
Πρότυπα των ασθενειών των πνευμόνων
Περιλαμβάνουν πρότυπα κενότητας και κορεσμού.
Τα πρότυπα κενότητας είναι κενότητα του πνευμονικού qi και κενότητα του πνευμονικού yin.
Τα πρότυπα κορεσμού προκαλούνται από τον άνεμο-ζέστη, τον άνεμο-κρύο, τον κορεσμό ζέστης και το φλέγμα.
Τα σημάδια ασθένειας των πνευμόνων περιλαμβάνουν βήχα, απόχρεμψη φλέγματος, δύσπνοια, λαχάνιασμα, βραχνή φωνή, απόχρεμψη αίματος, πόνο στο στήθος, πονόλαιμο, ρινική συμφόρηση, ρινική καταρροή και φτέρνισμα.
Πρότυπα των ασθενειών του σπλήνα
Οι παθολογίες σπλήνα και στομάχου περιλαμβάνουν πρότυπα κρύου, ζέστης, κενότητας και κορεσμού.
Τα πρότυπα κενότητας του σπλήνα περιλαμβάνουν κενότητα qi του σπλήνα και κενότητα yang του σπλήνα, κενότητα - πτώση qi του σπλήνα (ίδιο με πτώση του qi) και αστοχία του σπλήνα στον έλεγχο του αίματος.
Τα πρότυπα κορεσμού περιλαμβάνουν κρύο - υγρασία και υγρασία - ζέστη στον σπλήνα.
Τα σημάδια νόσου στον σπλήνα περιλαμβάνουν ανορεξία, κοιλιακή διάταση, κοιλιακό άλγος, ασχημάτιστα κόπρανα ή διάρροια, κουρασμένα άκρα, αιμορραγία και διόγκωση (οίδημα).
Πρότυπα ηπατικής νόσου
Η ηπατική νόσος μπορεί να χωριστεί σε τρεις κατηγορίες:
♦ Τα πρότυπα κενότητας περιλαμβάνουν κενότητα αίματος του συκωτιού και κενότητα ηπατικού yin.
♦ Τα πρότυπα κορεσμού περιλαμβάνουν συμπίεση του ηπατικού qi*, φωτιά στο συκώτι με φλόγα που ανεβαίνει, υπερβολική ζέστη που γεννά άνεμο** και στάσιμο κρύο στο συκώτι***.
♦ Τέλος, τα συμπλέγματα κενότητα-κορεσμός περιλαμβάνουν ανοδική υπερδραστηριότητα του ηπατικού yang και μετατροπή του ηπατικού yang σε άνεμο.
Το ήπαρ ρυθμίζει τους ‟τένοντες‟, ανοίγει στα μάτια και αποθηκεύει το αίμα. Τα τυπικά συμπτώματα της νόσου του ήπατος είναι: διασταλτικός πόνος στο στέρνο και τα πλευρά, στο στήθος, στο ανώτερο τμήμα της κοιλιάς και το κεφάλι· προβλήματα στα μάτια, ζάλη και εμβοές, κατάθλιψη, ανυπομονησία και οξυθυμία, μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα των άκρων, διάφοροι τύποι σπασμού, όπως υπερτονία των ‟τενόντων‟, ‟τραβήγματα‟ της σάρκας, συσπάσεις, καθώς και διαταραχές της εμμηνορρυσίας.
Πρότυπα νεφρικής νόσου
Στη σύγχρονη κλινική πρακτική, οι ασθένειες των νεφρών ανήκουν όλες στην κατηγορία ‟κενότητα του νεφρού‟. Αυτές περιλαμβάνουν κενότητα του νεφρικού yang, κενότητα του νεφρικού yin, ανεπάρκεια του essence του νεφρού, ανασφάλεια του νεφρού**** και αδυναμία του νεφρικού qi να απορροφήσει qi*****.
Τα σημάδια των νεφρών περιλαμβάνουν προβλήματα που σχετίζονται με το essence, όπως η αργή ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία, σεξουαλικές δυσλειτουργίες στην ενήλικη ζωή (ανικανότητα, ανδρική και γυναικεία στειρότητα) και σημεία πρόωρης γήρανσης στην προχωρημένη ηλικία. Περιλαμβάνουν, επίσης, ενδείξεις σχετικές με το νερό, όπως διαταραχές του ουροποιητικού και διόγκωση. Τέλος, μπορεί να εκδηλωθεί ενόχληση στην οσφυική χώρα, τα γόνατα, το κεφάλι και τα αυτιά -δηλαδή, τα μέρη του σώματος που έχουν σχέση με τα νεφρά.
Συνδυασμένα zang πρότυπα
Ένας θεραπευόμενος συχνά, αν όχι πάντα, εμφανίζει έναν συνδυασμό προτύπων ασθένειας, που περιλαμβάνει περισσότερα από ένα zang όργανα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι διαδικασίες της ασθένειας, σε γενικές γραμμές, επηρεάζουν περισσότερα από ένα όργανα.
Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τα συνδυασμένα πρότυπα των zang fu οργάνων. Τα πιο συχνά συνδυασμένα πρότυπα είναι κενότητα σπληνικού - νεφρικού yang, κενότητα ηπατικού - νεφρικού yin , υγρασία - ζέστη ήπατος και χοληδόχου κύστης, κενότητα καρδιακού - νεφρικού yang και κενότητα σπλήνα - στομάχου.
Πηγή:
Nigel Wiseman, Εισαγωγή στην Κινεζική Ιατρική
*Binding depression of liver qi: στασιμότητα στο συκώτι και στο κανάλι του συκωτιού που προκαλείται από την απομείωση στην λειτουργία της ελεύθερης ροής. Προκύπτει όταν απογοήτευση, κατάθλιψη και θυμός επηρεάζουν τον νου και βλάπτουν τη λειτουργία της ελεύθερης ροής. Προκύπτει επίσης από την εισβολή εξωτερικής ζέστης-υγρασίας και από ανεπάρκεια του yin του αίματος που στερεί την θρέψη στο συκώτι.
**Extreme heat engendering wind: προκαλείται από πληθώρα βλαπτικής ζέστης, κενότητα του αίματος ή μπορεί να είναι μια εξέλιξη της ανοδικής υπερδραστηριότητας του ηπατικού yang. Το yang του συκωτιού μετατρέπεται σε άνεμο, που εκδηλώνεται με ζάλη και τρόμο των άκρων. Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί με ξαφνική κατάρρευση και ημιπληγία (κτύπημα ανέμου: εγκεφαλικό).
***Cold stagnating in the liver vessel: εξωτερικό βλαπτικό κρύο στερεοποιείται - πήζει στο κανάλι του συκωτιού προκαλώντας στάση του αίματος και του ηπατικού qi.
****Insecurity of kidney [qi]: αποτυχία στη λειτουργία που ρυθμίζει την εκκένωση - εκροή ούρων, σπέρματος και κολπικών εκκριμάτων. Είναι αποτέλεσμα εξασθένησης σε προχωρημένες ηλικίες ή προβλημάτων στην ανάπτυξη του qi κατά την παιδική ηλικία.
♦ Το κάθε zang όργανο έχει συγκεκριμένα (αν και όχι απαραίτητα μοναδικά) παθολογικά συμπτώματα, τα οποία σχετίζονται με την κατάρρευση των λειτουργιών του.
- Καρδιοπάθεια: ανωμαλίες του πνεύματος.
- Πνευμονοπάθεια: αναπνευστικά συμπτώματα (λχ, βήχας και λαχάνιασμα).
- Σπλήνας: πεπτικά συμπτώματα (λχ, αίσθημα κοιλιακής πληρότητας ή διάρροια).
- Ηπατική νόσος: ανωμαλίες στην ροή του αίματος και του qi.
- Νεφρική νόσος: ουροποιητικό και σημάδια στο essence.
♦ H νοσηρότητα των zang οργάνων εκδηλώνεται επίσης με ενδείξεις, σχετικές με τα μέρη του σώματος που κυβερνούν.
Για παράδειγμα, ο σπλήνας διέπει την σάρκα, συνεπώς η απίσχνανση είναι ένα σημάδι νόσου του σπλήνα. Το ήπαρ ανοίγει στα μάτια και κυβερνά τους ‟τένοντες‟, έτσι προβλήματα όρασης και σπασμοί είναι σημάδια ηπατικής νόσου.
♦ Κάθε zang όργανο μπορεί να υποφέρει από πρότυπα κενότητας και κορεσμού. Μία εξαίρεση σε αυτό είναι ο νεφρός, ο οποίος σύμφωνα με τα σύγχρονα εγχειρίδια επηρεάζεται μόνον από πρότυπα κενότητας.
♦ Κάθε zang όργανο έχει το δικό του qi. Η κενότητα qi ενός συγκεκριμένου οργάνου χαρακτηρίζεται από γενικά σημάδια κενότητας qi (λχ, κούραση και έλλειψη δύναμης), μαζί με τα τυπικά συμπτώματα της δυσαρμονίας αυτού του οργάνου.
♦ Η καρδιά και το συκώτι έχουν τα δικά τους πρότυπα κενότητας αίματος (κενότητα του καρδιακού αίματος και κενότητα του ηπατικού αίματος). Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πρότυπα γενικής κενότητας του αίματος, στα οποία η καρδιά ή το ήπαρ επηρεάζονται ειδικά.
♦ Τα zang όργανα έχουν yin και yang πτυχές, αν και το πνευμονικό yang σπάνια εξετάζεται στα σύγχρονα εγχειρίδια.
Κενότητα yin ή yang ενός συγκεκριμένου οργάνου σημαίνει γενική κενότητα yin ή yang με τα ειδικότερα συμπτώματα δυσαρμονίας του οργάνου. Τα πρότυπα κενότητας yin και κενότητας yang κάθε οργάνου χαρακτηρίζονται από σημάδια ζέστης και κρύου αντίστοιχα.
♦ Ασθένεια των zang οργάνων προκαλείται κυρίως από εσωτερικά (ψυχικά και συναισθηματικά) ή διάφορα άλλα αίτια.
Εξωτερικά (φυσικά) αίτια πιο συχνά επηρεάζουν τους πνεύμονες, αλλά μερικές φορές και τον σπλήνα (υγρασία).
Πρότυπα των ασθενειών της καρδιάς
Περιλαμβάνουν πρότυπα κενότητας και κορεσμού.
Πρότυπα κενότητας ως επί το πλείστον προκαλούνται από βλάβη στο ‟ορθό qi‟ μέσα από μία χρόνια ασθένεια, οργανικές ανεπάρκειες ή υπερβολική απασχόληση του νου. Περιλαμβάνουν κενότητα του καρδιακού qi, κενότητα του καρδιακού yang, κενότητα του αίματος της καρδιάς και κενότητα του καρδιακού yin.
Πρότυπα κορεσμού αφορούν ως επί το πλείστον σε φλέγμα, φωτιά, κρύο ή στάσιμο αίμα.
Τα κύρια συμπτώματα της καρδιακής νόσου είναι αίσθημα παλμών της καρδιάς, καρδιακή ενόχληση (αίσθημα ανησυχίας επικεντρωμένο στο στήθος), καρδιακό πόνο, αϋπνία και περίσσια ονείρων, αμνησία, θολό πνεύμα (μερική ή ολική απώλεια της συνείδησης), παραλήρημα και έλκη στη γλώσσα.
Πρότυπα των ασθενειών των πνευμόνων
Περιλαμβάνουν πρότυπα κενότητας και κορεσμού.
Τα πρότυπα κενότητας είναι κενότητα του πνευμονικού qi και κενότητα του πνευμονικού yin.
Τα πρότυπα κορεσμού προκαλούνται από τον άνεμο-ζέστη, τον άνεμο-κρύο, τον κορεσμό ζέστης και το φλέγμα.
Τα σημάδια ασθένειας των πνευμόνων περιλαμβάνουν βήχα, απόχρεμψη φλέγματος, δύσπνοια, λαχάνιασμα, βραχνή φωνή, απόχρεμψη αίματος, πόνο στο στήθος, πονόλαιμο, ρινική συμφόρηση, ρινική καταρροή και φτέρνισμα.
Πρότυπα των ασθενειών του σπλήνα
Οι παθολογίες σπλήνα και στομάχου περιλαμβάνουν πρότυπα κρύου, ζέστης, κενότητας και κορεσμού.
Τα πρότυπα κενότητας του σπλήνα περιλαμβάνουν κενότητα qi του σπλήνα και κενότητα yang του σπλήνα, κενότητα - πτώση qi του σπλήνα (ίδιο με πτώση του qi) και αστοχία του σπλήνα στον έλεγχο του αίματος.
Τα πρότυπα κορεσμού περιλαμβάνουν κρύο - υγρασία και υγρασία - ζέστη στον σπλήνα.
Τα σημάδια νόσου στον σπλήνα περιλαμβάνουν ανορεξία, κοιλιακή διάταση, κοιλιακό άλγος, ασχημάτιστα κόπρανα ή διάρροια, κουρασμένα άκρα, αιμορραγία και διόγκωση (οίδημα).
Πρότυπα ηπατικής νόσου
Η ηπατική νόσος μπορεί να χωριστεί σε τρεις κατηγορίες:
♦ Τα πρότυπα κενότητας περιλαμβάνουν κενότητα αίματος του συκωτιού και κενότητα ηπατικού yin.
♦ Τα πρότυπα κορεσμού περιλαμβάνουν συμπίεση του ηπατικού qi*, φωτιά στο συκώτι με φλόγα που ανεβαίνει, υπερβολική ζέστη που γεννά άνεμο** και στάσιμο κρύο στο συκώτι***.
♦ Τέλος, τα συμπλέγματα κενότητα-κορεσμός περιλαμβάνουν ανοδική υπερδραστηριότητα του ηπατικού yang και μετατροπή του ηπατικού yang σε άνεμο.
Το ήπαρ ρυθμίζει τους ‟τένοντες‟, ανοίγει στα μάτια και αποθηκεύει το αίμα. Τα τυπικά συμπτώματα της νόσου του ήπατος είναι: διασταλτικός πόνος στο στέρνο και τα πλευρά, στο στήθος, στο ανώτερο τμήμα της κοιλιάς και το κεφάλι· προβλήματα στα μάτια, ζάλη και εμβοές, κατάθλιψη, ανυπομονησία και οξυθυμία, μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα των άκρων, διάφοροι τύποι σπασμού, όπως υπερτονία των ‟τενόντων‟, ‟τραβήγματα‟ της σάρκας, συσπάσεις, καθώς και διαταραχές της εμμηνορρυσίας.
Πρότυπα νεφρικής νόσου
Στη σύγχρονη κλινική πρακτική, οι ασθένειες των νεφρών ανήκουν όλες στην κατηγορία ‟κενότητα του νεφρού‟. Αυτές περιλαμβάνουν κενότητα του νεφρικού yang, κενότητα του νεφρικού yin, ανεπάρκεια του essence του νεφρού, ανασφάλεια του νεφρού**** και αδυναμία του νεφρικού qi να απορροφήσει qi*****.
Τα σημάδια των νεφρών περιλαμβάνουν προβλήματα που σχετίζονται με το essence, όπως η αργή ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία, σεξουαλικές δυσλειτουργίες στην ενήλικη ζωή (ανικανότητα, ανδρική και γυναικεία στειρότητα) και σημεία πρόωρης γήρανσης στην προχωρημένη ηλικία. Περιλαμβάνουν, επίσης, ενδείξεις σχετικές με το νερό, όπως διαταραχές του ουροποιητικού και διόγκωση. Τέλος, μπορεί να εκδηλωθεί ενόχληση στην οσφυική χώρα, τα γόνατα, το κεφάλι και τα αυτιά -δηλαδή, τα μέρη του σώματος που έχουν σχέση με τα νεφρά.
Συνδυασμένα zang πρότυπα
Ένας θεραπευόμενος συχνά, αν όχι πάντα, εμφανίζει έναν συνδυασμό προτύπων ασθένειας, που περιλαμβάνει περισσότερα από ένα zang όργανα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι διαδικασίες της ασθένειας, σε γενικές γραμμές, επηρεάζουν περισσότερα από ένα όργανα.
Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τα συνδυασμένα πρότυπα των zang fu οργάνων. Τα πιο συχνά συνδυασμένα πρότυπα είναι κενότητα σπληνικού - νεφρικού yang, κενότητα ηπατικού - νεφρικού yin , υγρασία - ζέστη ήπατος και χοληδόχου κύστης, κενότητα καρδιακού - νεφρικού yang και κενότητα σπλήνα - στομάχου.
Πηγή:
Nigel Wiseman, Εισαγωγή στην Κινεζική Ιατρική
*Binding depression of liver qi: στασιμότητα στο συκώτι και στο κανάλι του συκωτιού που προκαλείται από την απομείωση στην λειτουργία της ελεύθερης ροής. Προκύπτει όταν απογοήτευση, κατάθλιψη και θυμός επηρεάζουν τον νου και βλάπτουν τη λειτουργία της ελεύθερης ροής. Προκύπτει επίσης από την εισβολή εξωτερικής ζέστης-υγρασίας και από ανεπάρκεια του yin του αίματος που στερεί την θρέψη στο συκώτι.
**Extreme heat engendering wind: προκαλείται από πληθώρα βλαπτικής ζέστης, κενότητα του αίματος ή μπορεί να είναι μια εξέλιξη της ανοδικής υπερδραστηριότητας του ηπατικού yang. Το yang του συκωτιού μετατρέπεται σε άνεμο, που εκδηλώνεται με ζάλη και τρόμο των άκρων. Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί με ξαφνική κατάρρευση και ημιπληγία (κτύπημα ανέμου: εγκεφαλικό).
***Cold stagnating in the liver vessel: εξωτερικό βλαπτικό κρύο στερεοποιείται - πήζει στο κανάλι του συκωτιού προκαλώντας στάση του αίματος και του ηπατικού qi.
****Insecurity of kidney [qi]: αποτυχία στη λειτουργία που ρυθμίζει την εκκένωση - εκροή ούρων, σπέρματος και κολπικών εκκριμάτων. Είναι αποτέλεσμα εξασθένησης σε προχωρημένες ηλικίες ή προβλημάτων στην ανάπτυξη του qi κατά την παιδική ηλικία.
*****Qi kidney failing to absorb qi: κενότητα στο qi των νεφρών που εμποδίζει την απορρόφηση πνευμονικού qi (εισπνεόμενος αέρας). Χαρακτηρίζεται από κοντή - ρηχή αναπνοή, λαχάνιασμα, αυθόρμητη εφίδρωση και αδύναμο λεπτό ή κενό επιπλέοντα σφυγμό (forceless fine or vacuous
floating pulse).
